Η μάχη της αγοράς

Ένα από τα θέματα που απασχολούν πολλούς στην κοινότητα του Linux, είναι η διασπορά του στην ελεύθερη αγορά. Αν είναι το Linux έτοιμο να κυριαρχήσει ως το λειτουργικό του μέλλοντος, και αν ναι, τι το κρατάει. Αν όχι, τι πρέπει να γίνει για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

1. Ιστορικά στοιχεία

2. Η πραγματική μορφή της κατάστασης

3. Δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι που το χρησιμοποιούν, πέρα από τους φοιτητές;

4. Το στοίχημα των managers

5. Και τι μπορούμε να κάνουμε;

[1. Ιστορικά στοιχεία]

Πριν από όχι πολλά χρόνια, το 1993 συγκεκριμένα, ο Bill Gates και η Microsoft βγάλανε τα Windows 3.1, την πιο ώριμη έκδοση του GUI αυτού, το οποίο έτρεχε πάνω από το DOS, βγάζοντας έξω από το παιχνίδι δύο ισχυρούς ανταγωνιστές.

Την Digital Research, η οποία με το DRDOS 6.0 είχε τραβήξει πολύ κόσμο από το MSDOS 5.0, την πολέμησε με ένα πολύ απλό κόλπο του marketing. Τα Windows 3.1 δεν δούλευαν με το DRDOS 6.0 αλλά μόνο με το MSDOS 5.0, λόγω ασυμβατότητας στον memory manager, το γνωστό HIMEM.SYS. Η αλήθεια είναι βέβαια λίγο διαφορετική, και όσοι τότε το είχαν καταλάβει, κατάλαβαν και το παιχνίδι του κ. Gates. Αν κάποιος άλλαζε το όνομα του memory manager του DRDOS 6.0 και από HIDOS.SYS το έκανε HIMEM.SYS, τα Windows 3.1 δούλευαν κανονικότατα!!! Αυτό βέβαια ήταν μάλλον ένα κόλπο για τους "μυημένους", και πάλι υπήρχε η αμφιβολία: "Μα δεν μπορεί να είναι τόσο απλό!!!". Κι όμως ήταν τόσο απλό. Και όποιος το δοκίμασε, μεταξύ αυτών και ο υπογράφων, μπορεί να σας διαβεβαιώσει ότι δεν είχε ποτέ κανένα πρόβλημα.

Την IBM, η οποία τότε είχε βάλει όλες τις δυνάμεις της στην παραγωγή (από κοινού με την Microsoft) ενός νέου λειτουργικού συστήματος, του OS/2, έπρεπε να την πολεμήσει με άλλους τρόπους. Έτσι, ο κ. Gates, "άφησε" τα Windows 3.1 να αντιγράφονται ελεύθερα, φέρνοντάς τα έτσι σε κάθε σπίτι. Παρανόμως, αλλά ποιος έδινε σημασία; Τα Windows 3.1 ήταν εκεί και δωρεάν. Ομοίως και το Office (μήπως είναι τυχαίο ότι το πρώτο προιόν της Microsoft το οποίο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ χρειάζεται serial number για να λειτουργησει είναι το Office 97;) Το OS/2 αργούσε ακόμα. Όταν τέλος βγήκε το OS/2 (η έκδοση 3.0-Warp), ένα σταθερό και πολύ αξιόλογο (συγκριτικά με τα "αντίστοιχα" της Microsoft) λειτουργικό σύστημα, ήταν ήδη πολύ αργά. Τα Windows 95 δεν ήταν εκεί, αλλά υπήρχε το "φάντασμα" της ασυμβατότητας με τα Windows 3.1. Βλέπετε, όταν ο κ. Gates αποχώρησε από την ανάπτυξη του OS/2, πήρε από την ΙΒΜ και το δικαίωμα να χρησιμοποιεί κώδικα των Windows 3.1 στο λειτουργικό που ετοίμαζε.

H Apple με τη σειρά της, φρόντισε η ίδια να μείνει έξω από το παιχνίδι, δίνοντας το λειτουργικό της μόνο στα συστήματά της (τα οποία ήταν και πολύ ακριβά). Έτσι ο κ.Gates έμεινε χωρίς αντίπαλο στη μάχη των λειτουργικών. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι το πρώτο λειτουργικό που έβγαλε η Microsoft ήταν τα Windows NT 3.1, τα οποία ήταν επιεικώς απαράδεκτα ως λειτουργικό. Τα Windows NT 4.0 ήταν η πρώτη αρκετά σταθερή έκδοση που μπορούσε να χαρακτηριστεί αξιόπιστο λειτουργικό. Αν συγκρίνουμε όμως τα Windows NT 4.0 με οποιοδήποτε άλλο λειτουργικό ίδιας κλάσης (OS/2, Linux κλπ) θα δούμε ότι η όποια διάδοσή του στηρίζεται σε αυτή ακριβώς τη συμβατότητα (με τα Windows 95 εν προκειμένω). Τελικά αυτό που έχει γίνει, είναι να έχουν φτάσει τα Windows95 σε κάθε σπίτι, επειδή υπάρχει software "δωρεάν" διαθέσιμο. Όχι, δεν είναι δωρεάν, πειρατικό είναι, αλλά με τις "ευλογίες" (άτυπες βέβαια) του ίδιου του κατασκευαστή.

[2. Η πραγματική μορφή της κατάστασης]

Από την άλλη μεριά, υπάρχει ένα λειτουργικό το οποίο είναι πραγματικά, και όχι ως κόλπο του marketing, δωρεάν. Το Linux, ένα σταθερό Unixοειδές λειτουργικό για φτηνούς Η/Υ (δηλ. τεχνολογίας x86). Το Linux αναπτύσσεται από ερασιτέχνες. Δεν θα αναλύσω την ιστορία του Linux, η οποία είναι λίγο πολύ γνωστή. Θα αναφέρω μόνο τα θετικά και αρνητικά σημεία που αυτό έχει, όχι από τεχνική σκοπιά, αλλά από marketίστικη. Το Linux αναπτύσσεται παράλληλα από πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα.

Πρώτον, ότι είναι μπροστά στις εξελίξεις, είναι ευέλικτο και, όσο περνάει ο καιρός και ασχολείται όλο και πιο πολύς κόσμος με την ανάπτυξή του, θα γίνει (αν δεν είναι ήδη) ένα λειτουργικό το οποίο βρίσκεται στην κορυφή της τεχνολογίας.

Δεύτερον, ότι δεν υπάρχει υποστήριξη. Ένα κακογραμμένο κομμάτι κώδικα μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα. Αυτό όμως ισχύει κυρίως για τα προγράμματα, και όχι για μέρη του λειτουργικού.

Τα πράγματα είναι απλά τώρα πια. Οι συγκρίσεις είναι μάλλον αστείες. Το Linux, χωρίς την οικονομική στήριξη του Redmond, χωρίς λεφτά να πληρώσει ένα σωρό (καλούς ή κακούς) προγραμματιστές, βρίσκεται ήδη σε πάρα πολύ καλό δρόμο. Ας δούμε ορισμένα στοιχεία:

Αν και ξεκίνησε για να τρέχει σε i386 επεξεργαστές, τώρα τρέχει σε Alpha, Sparc, Mips, PowerPC, 680x0 και μάλλον και άλλους τους οποίους δεν θυμάμαι. Δηλαδή, είναι αυτή τη στιγμή το μόνο λειτουργικό το οποίο "τρέχει" σε οποιοδήποτε σχεδόν hardware.

Αναπτύσσεται ακολουθώντας την τεχνολογία στην πληροφορική. To ΑΤΜ, αυτό που από πολλούς θεωρειται το μέλλον σε τοπικά και ευρείας περιφέρειας δίκτυα, ήδη υποστηρίζεται από το Linux (αλλά και από τα Windows 98. Το θέμα είναι το πιο από τα δύο θα δουλεύει). Το Corba, ένα project της ΕΟΚ για τηλεπικοινωνίες, υποστηρίζεται από το Linux. Και άλλα πολλά τέτοια τα οποία θα ήταν αδύνατο να απαριθμήσω.

Υπάρχουν εταιρείες λογισμικού οι οποίες "στηρίζουν" το Linux. Και δεν μιλάμε μόνο για εμπορικές εταιρείες (οι οποίες έχουν την ευφυία να διαθέτουν τα προιόντα τους για Linux σε χαμηλότερες τιμές απ' ότι για τα άλλα λειτουργικά) όπως η Corel (με την πρόσφατα εξαγορασμένη Wordperfect), η Netscape, πρόσφατα άκουσα και η Informix, αλλά και για εταιρείες οι οποίες πουλάνε τα προγράμματά τους στους άλλους και τα δίνουν δωρεάν στους χρήστες Linux (όπως η StarDivision με το πολύ καλό StarOffice). Υπάρχει και η Applixware, με το γνωστό σε όλους Applix, μία σουίτα προγραμμάτων πολύ αξιόλογη.

Το Linux έχει "κληρονομήσει" τα καλά του Unix, και έχει αποβάλλει πολλά από τα κακά. Στα καλά που έχει κληρονομήσει, να βάλουμε την σταθερότητα ως λειτουργικό σύστημα, την ασφάλεια και την πληθώρα freeware λογισμικού. Στα άσχημα που έχει αποβάλλει, να αναφέρουμε ότι το Linux, είναι το πρώτο Unixοειδές λειτουργικό σύστημα το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για desktop εφαρμογές (Office βασικά). Μόλις πρόσφατα η Sun υπέγραψε μία συμφωνία με την StarDivision για να γίνει port το StarOffice σε Solaris. Μέχρι πρότινος δεν υπήρχε εύχρηστο Office πακέτο για Unix. Υπήρχαν βέβαια όλα αυτά τα οποία χαρακτήριζαν και χαρακτηρίζουν ένα Workstation (π.χ. Latex).

Συγκρίσεις με άλλα Unices δεν μπορούν να γίνουν. Το Linux είναι καθαρό Unix, με όλα τα καλά (όπως είπαμε και προηγουμένως) των Unix, αλλά ένα ακόμα: είναι δωρεάν.

[3. Δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι που το χρησιμοποιούν, πέρα από τους φοιτητές;]

Αν υπάρχουν λέει; Διαβάστε τη στήλη "Ορισμένοι το παίρνουν σοβαρά" του Παναγιώτη Βρυώνη, και θα καταλάβετε. Στο προηγούμενο τεύχος μας είπε για την Cisco. Σε αυτό το τεύχος μας λέει για την Daimler-Benz. Να σας πω εγώ επίσης για την Byte (εκδοτικός οργανισμός) και την Corel Corporation (το καινούριο τους Network Computer στηρίζεται σε μία μορφή Linux). Να σας θυμίσω επίσης (ή να ενημερώσω όσους δεν ξέρουν την ταινία "Τιτανικός" (πού φτιάχτηκε με Alpha επεξεργαστές που έτρεχαν Linux). Πιστέψτε με, αυτά που σας λέω είναι ένα μικρό μόνο δείγμα. Ένα άλλο στοιχείο το οποίο δεν πρέπει να παραβλέπουμε, είναι η τρομερή διάδοση του Linux στο Internet. Πάρα πολλοί servers (κυρίως ISPs) τρέχουν Linux. Στην δε Ελλαδίτσα μας, το Linux είναι το πιο διαδεδομένο λειτουργικό σύστημα για ISPs (ΕΕΧΙ και Matrix-Kapatel είναι δύο μόνο παραδείγματα). Αλήθεια, μία έρευνα των ISP's για το τι λειτουργικό χρησιμοποιούν θα ήταν πολύ χρήσιμη. Έχει χρόνο κανείς;

Το Linux έχει μπει εξίσου δυναμικά στην αγορά των Servers, σε αυτή των Workstation αλλά και σε αυτή των Desktop μηχανημάτων (γραμματειακή υποστήριξη). Και αν ακόμα ορισμένες εταιρείες οι οποίες βγάζουν αξιόλογα προιόντα αρνούνται να παραγάγουν λογισμικό για Linux (π.χ. Adobe) υπάρχει η δυναμική κοινότητα του Linux η οποία μπορεί και δημιουργεί ΔΩΡΕΑΝ κυρίως, τουλάχιστον ισάξια προγράμματα (Gimp, σε αντιπαράθεση με το Photoshop).

Βλέπουμε λοιπόν ότι και σε επίπεδο servers, workstations αλλά και σε επίπεδο desktop, το Linux, αν δεν υπερέχει, "χτυπάει το παιχνίδι στα ίσια". Τι μας μένει

[4. Το στοίχημα των managers]

Σε κάθε μεγάλη εταιρεία, υπάρχουν οι δευθυντές, μερικοί διευθυντές, προιστάμενοι κλπ, κλπ. Η δουλειά του καθενός είναι να διαμοιράζει τις ευθύνες στους υφισταμένους του, να μαζεύει δεδομένα από αυτούς και να τα παρουσιάζει στους προισταμένους του. Η διοίκηση μίας επιχείρησης, όσο μεγάλη και αν είναι αυτή, δεν είναι και τόσο δύσκολη υπόθεση, αν έχεις πολλά διοικητικά στελέχη. Τουλάχιστον τόσα ώστε να μπορεί κάθε στέλεχος να λαμβάνει μία απόφαση κάθε εβδομάδα (και να μην χρειάζεται η εταιρεία συχνότερες αποφάσεις). Παράξενο; Ναι, πολύ. Αλλά είναι η πραγματικότητα. Αν κάποιος για παράδειγμα, ως προιστάμενος υπηρεσίας μηχανογράφησης, αν και άσχετος από Η/Υ, αναθέσει την έρευνα αγοράς για λειτουργικό σύστημα σε έναν υφιστάμενό του (κατά προτίμηση έμπειρο χρήστη Η/Υ), την έρευνα αγοράς για την βάση δεδομένων σε έναν άλλο (κατά προτίμηση ένα αναλυτή με ειδικότητα στις βάσεις δεδομένων), την έρευνα αγοράς για το hardware σε έναν άλλο (κατά προτίμηση μηχανικό Η/Υ), και αν αυτοί μπορέσουν να "σπάσουν" αυτές τις πληροφορίες έτσι ώστε να μπορέσουν να βάλουν άλλους να τις μαζέψουν, τότε το μόνο που έχει να κάνει ο καθένας τους είναι να "συνθέσει" τα δεδομένα που του έρχονται "από κάτω" και να τα προωθήσει "προς τα πάνω".

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν υποβιβάζω τους managers. Αυτή η δουλειά όπως την παρουσίασα είναι από μόνη της πολύ δύσκολη, άσε δε που προυποθέτει ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ επιλογή προσωπικού. Αυτό όμως δεν αλλάζει τα δεδομένα. Ο κάθε manager έχει μία ευθύνη την οποία πρέπει να μοιράσει, και τελικά, αυτό που κάνει για να λειτουργήσει αποδοτικά, είναι να κρατάει μόνο τα πολύ σοβαρά κομμάτια ευθύνης πάνω του.

Ας έρθουμε τώρα στην Ελλάδα. Πόσες εταιρείες έχουν ικανοποιητικό αριθμό managers για να μπορέσουν να μοιράσουν τις δουλειές; Μάλλον καμμία. Το αποτέλεσμα γνωστό. Η ευθύνη πάλι διασπάται, αλλά αυτή τη φορά βγαίνει και έξω από την εταιρεία. Τι τον νοιάζει τον Α manager αν το Linux (π.χ.) είναι πιο σταθερό από τα Windows (π.χ.). Τίποτα. Αυτό που τον νοιάzει, είναι, αν κάτι πάει στραβά, να υπάρχει κάποιος άλλος να πάρει την ευθύνη. Πίσω από το Linux υπάρχουν "ένα μάτσο φοιτητές" ενώ πίσω από τα Windows υπάρχει "μία ολόκληρη εταιρεία". Είναι καθαρά θέμα ευθυνών. Και όχι, κανένας manager στην Ελλάδα δεν πληρώνεται τόσο καλά, ώστε να αποφασίσει να "ρισκάρει" τη θέση του, κάνοντας έναν απλό συλλογισμό: Τι εναλλακτικές λύσεις έχουμε;

1.

Εμπιστευόμαστε μία μεγάλη εταιρεία, τους πληρώνουμε αδρά για μία τεχνική υποστήριξη (η οποία μπορεί και να μην είναι και τόσο αποδοτική αλλά, υπάρχει εκεί ένας προιστάμενος να πάρει το φταίξιμο), αγοράζουμε το προιόν τους το οποίο έχει διάρκεια ζωής 5 (π.χ.) χρόνια, πληρώνουμε κάθε μερική αναβάθμιση που θα χρειαστούμε (ακόμα και το διόρθωμα των bugs το οποίο βγαίνει ως άλλη έκδοση του ίδιου προιόντος), και σε αυτά τα 5 χρόνια θα χρειαστώ άλλο ένα τέτοιο ποσό για αναπλήρωση - αναβάθμιση. Συνολικό ποσό στα 5 χρόνια (οπότε θα έχει λήξει η "περίοδος απόσβεσης" 20.000.000 δραχμές).

Υπάρχει κάποιος να πάρει την ευθύνη, αν κάτι δεν πάει καλά.

2.

Εμπιστευόμαστε ένα ελεύθερο (και ελεύθερα αναπτυσσόμενο) λειτουργικό σύστημα, δεν πληρώνουμε τίποτα σε καμμία εταιρεία για τεχνική υποστήριξη, δεν πληρώνουμε τίποτα σε κανέναν για αναβαθμίσεις, προσλαμβάνουμε ένα - δύο - πέντε άτομα (ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και τον όγκο δουλειάς) τα οποία ασχολούνται με αυτό μόνο το πράγμα, και δεν θα χρειαστώ ποτέ ποσό για αναπλήρωση - αναβάθμιση. Συνολικό ποσό στα 5 χρόνια (για μέτρο σύγκρισης και μόνο, και χάριν του παραδείγματος, 10.000.000 δραχμές).

Η ευθύνη είναι όλη πάνω μας.

Δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε. Η απόφαση του Έλληνα manager είναι ξεκάθαρη. Δεν τον απασχολεί το κόστος για την εταιρεία, όσο αυτός μπορεί να παρουσιάσει έργο και να μην κατηγορηθεί ποτέ για λάθος απόφαση.

Στην Γερμανία, από την άλλη μεριά, και την Αμερική, υπάρχουν εταιρείες οι οποίες πουλάνε Η/Υ με προεγκατεστημένο Linux ως κύριο λειτουργικό. Εκεί είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Οι managers, εκτός από άλλη παιδεία, έχουν και άλλη ελευθερία κινήσεων. Έχουν και καλύτερους μισθούς. Έχουν και την υποστήριξη των προισταμένων τους σε θέματα μείωσης του κόστους. Το αποτέλεσμα γνωστό. Δεν υπάρχει μεγάλη παραδοσιακή εταιρεία στην Ελλάδα που να χρησιμοποιεί Linux (και μακάρι να έχω άγνοια και να υπάρχουν). Μόνο οι ISPs οι οποίοι ξεκινούν ως "παρέα" και λογικά μόλις πάψουν να είναι παρέες και αρχίζουν να γίνονται επιχειρήσεις, που ο καθένας πρέπει κάπου να λογοδοτήσει, αλλάζουν οι συσχετισμοί. Πρόσφατο παράδειγμα το Acropolis Net το οποίο από Linux γύρισε σε Windows NT. Ξέρετε τι φαντάζομαι πως έγινε; (Το φαντάζομαι, δεν ξέρω αν είναι σωστό):

Όχι, δεν πίστεψε κανείς ότι είναι τόσο πιο καλά τα NT ώστε να υποχρεώσουν μία εταιρεία να προβεί σε τέτοιο κόστος αντικατάστασης (προσωπικά δεν πιστεύω ότι είναι πιο καλά τα ΝΤ, τελεία). Απλά μπήκαν στο "κύκλωμα" άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν σχέση με Η/Υ. Καθαροί managers...

[5. Και τι μπορούμε να κάνουμε;]

Τελικά αυτό που λείπει από την Ελλάδα είναι μία εταιρεία (ή δύο, ή και τρεις) τεχνικής υποστήριξης του Linux (και επαγελματικό προσανατολισμό το magaz?). Μία εταιρεία η οποία θα παρέχει τις υπηρεσίες της σε κόστος το οποίο σίγουρα θα είναι ανταγωνιστικό προς τις μεγάλες εταιρείες, μια που το μόνο που χρειάζεται είναι μία γραμμή προς το Internet, και δυο-τρεις Η/Υ. Μία εταιρεία που με τις κατάλληλες κινήσεις θα πείσει τον κόσμο να εμπιστευτεί το Linux. Όχι, δεν χρειάζεται κανείς να πείσει τον κόσμο ότι το Linux είναι καλύτερο. Αυτό θα γίνει στην πορεία. Αυτό που χρειάζεται είναι να πειστούν οι μεγάλες εταιρείες να του δώσουν μια ευκαιρία...

Αρχική Σελίδα