Media vasitəsiylə İnsanları manipulyasiya etməyin 10 yolu:

1 - Diqqəti yayındırmaq.

Cəmiyyət idarəetmənin əsas elementi informasiya məkanını daima əhəmiyyətsiz xəbərlərlə doydurmaqla insanların diqqətini siyasi və iqtisadi hakim dairələrin çözdüyü vacib problemlərdən və qərarlardan yayındırmaqdır. Diqqəti yayındırmaq vətəndaşların elm, iqtisadiyyat, psixologiya, neyrobiologiya və kibernetika sahələrində mühüm biliklər əldə etməsinin qarşısını almaq üçün vacibdir. "Vətəndaşların diqqətini davamlı olaraq real sosial problemlərdən yayındırmaq, onları əslində mənası olmayan mövzulara keçirmək. Vətəndaşların daima bir şeylə məşğul olduqlarını və düşünmək üçün vaxtlarının olmadığından əmin olmaq; digər heyvanlar kimi otlaqdan - tövləyə. ("Səssiz müharibələr üçün səssiz silahlar" kitabından sitat).

2 - Problemlər yaratmaq və sonra o problemləri həll yollarını təklif etmək.

Bu metod "problem-reaksiya-həll" adlanır. Problem yaranır (yaradılır), əhali arasında müəyyən bir reaksiya doğurmaq üçün hesablanan bir növ "vəziyyət" yaranır ki, bunun özü də iqtidar dairələri üçün lazım olan tədbirlərin görülməsini camaat özü tələb etsin. Məsələn, şəhərdə zorakılığın artmasına icazə vermək və ya qanlı terror aktları təşkil etmək, ki vətəndaşlar daha güclü təhlükəsizlik qanunları və vətəndaş azadlıqlarını pozan siyasi qərarlar tələb etsin. Və ya: sosial hüquqların pozulmasını və şəhər xidmətlərinin məhdudlaşdırılmasını zəruri bir şər kimi qəbul edilməsinə məcbur etmək üçün iqtisadi böhranı yaratmaq.

3 - Tədricən tətbiqetmə üsulu.

Populyar olmayan bir tədbir almaq üçün tədricən, gündən-günə, ildən-ilə həyata keçirmək kifayətdir. Keçən əsrin 80-90-cı illərində prinsipial olaraq yeni sosial-iqtisadi şərtlər (neoliberalizm) tətbiq edilmişdir. Dövlətin funksiyalarını minimuma endirmək, özəlləşdirmə, qeyri-müəyyənlik, qeyri-sabitlik, kütləvi işsizlik, insana layiq həyat təmin etməyən əmək haqları. Bütün bunlar eyni anda baş versəydi, şübhəsiz ki, inqilaba səbəb olardı.

4 - İcra etməyi təxirə salmaq.

Populyar olmayan bir qərarı həyata keçirməyin bir yolu da onu “ağrılı və zəruri” kimi təqdim etmək və gələcəkdə tətbiq etmək üçün bu anda vətəndaşların razılığını almaqdır. Gələcəkdə indiki ilə müqayisədə hər bir qurbanı qəbul etmək daha asandır. Birincisi, çünki dərhal olmayacaq. İkincisi, kütlədəki insanlar həmişə "sabah hər şeyin yaxşılığa doğru dəyişəcəyinə" və onlardan tələb olunan fədakarlıqlardan qaçınacağına dair sadəlövh ümidləri bəsləməyə meylli olduqları üçün. Bu, vətəndaşlara dəyişiklik fikrinə alışmaq və vaxtı gələndə təvazökarlıqla qəbul etmək üçün daha çox vaxt verir.

5 - İnsanlarla kiçik uşaqlar kimi davranmaq.

Geniş ictimaiyyəti hədəf alan təbliğat mesajlarının əksəriyyəti, düşüncə tərzi, simvol, söz və intonasiyadan sanki inkişafında geriləmə olan və ya əqli cəhətdən zəif olan məktəb yaşındakı uşaqlar kimi istifadə edir. Kimsə dinləyicini yanıltmağa nə qədər çox can atırsa, o zaman körpə nitq növbələrindən istifadə etməyə çalışır. Niyə? "Kimsə bir insana sanki 12 yaşında və ya daha az olduğu kimi müraciət edərsə, o zaman bu şəxsin cavabı və ya reaksiyası səbəbiylə müəyyən bir ehtimalla, təsirləndiyinə görə, 12 yaş və ya daha kiçik uşaqlar üçün tipik olan heç bir kritik qiymətləndirmə olmayacaqdır, ki bu da belə yaşda olan uşağların xüsusiyyətlərindəndir.

6 - Düşünməyə yox, emosiyalara (duyğulara) daha çox vurğulamaq.

Duyğulara təsir etmək, insanların rasional təhlil qabiliyyətini və nəticədə baş verənləri tənqidi şəkildə əks etdirmək qabiliyyətini bloklamağa yönəlmiş klassik bir texnikadır. Digər tərəfdən, emosional amilin istifadəsi, düşüncələri, istəkləri, qorxuları, məcburiyyətləri və ya sabit davranış qaydalarını tanıtmaq üçün şüuraltıya qapı açmağa imkan verir ...

7 - İnsanları cahillikdə tutmaq, ala-babat (ortabab) səviyyəni inkişaf etdirməkdir.

İnsanları idarə etmək və tabe etmək üçün istifadə olunan texnika və üsulları başa düşə bilməməyə nail olmaq. Aşağı sosial təbəqələrə verilən təhsilin keyfiyyəti mümkün qədər cüzi və ala-babat (ortabab) olmalıdır, belə ki, aşağı sosial təbəqələri yuxarı siniflərdən ayıran cəhalət aşağı təbə qələrin aşa bilməyəcəyi səviyyədə qalacaqdır.

8 - Vətəndaşları ortabab (ala-babat) yaşayışa heyran olmağa təşviq etmək.

Əhaliyə axmaq, ədəbsiz və tərbiyəsiz olmağın dəbli olduğu fikrini aşılamaq ...

9 - Özünün təqsirli olması hissini gücləndirmək.

Insanını öz uğursuzluqlarında özünün ruhi imkanları, qabiliyyətləri və s.çatışmazlığından irəli gəldiyini inandırmaq. Nəticədə, iqtisadi sistemə qarşı üsyan etmək əvəzinə, insan özünü məhv etməyə başlayır, özünü günahlandırır ki, bu da digər şeylər kimi hərəkətsizliyə gətirib çıxaran məzlum vəziyyətə səbəb olur. Və hər hansı bir inqilab etməkdən heç bir söhbət gedə bilməz!

10 - İnsanlar haqqında özlərindən daha çox bilmək.

Son 50 il ərzində elmin inkişafında qazanılmış uğurlar sadə insanların bilik və hakim siniflərin malik olduğu və istifadə etdiyi məlumatlar arasında getdikcə artan fərqin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Biologiya, neyrobiologiya və tətbiqi psixologiya sayəsində "sistem" həm fiziologiya, həm də psixika sahəsində insan haqqında qabaqcıl biliklər əldə etmişdir. "Sistem" adi bir insan haqqında özü haqqında bildiyindən daha çox məlumat əldə edə bildi. Bu o deməkdir ki, əksər hallarda "sistem" daha çox hakimiyyətə malikdir və insanları daha çox idarə edir, nə qədər onlar özləri.

Noam Çomski -- amerikalı dilçi, filosof, ictimai xadim, kitab müəllifi və siyasi analitik. Massaçusets Texnologiya İnstitutunda əməkdar dilçilik professoru və XX əsrin görkəmli elm adamlarından biridir. Onun dilçilik nəzəriyyəsi və idrak elmi sahəsində fundamental əsərləri elmi və müəllim birliyində layiqli tanınmışdır.